مقایسة اثر تنیدگی‌زایی محاسبة ذهنی و تعارض زبان‌شناختی واج ـ فونتیک بر تغییرات کورتیزول بزاقی در دختران دانش‌آموز دبیرستانی

تعارض زبان‌شناختی واج ـ فونتیک یکی از عوامل مهم زمینه‌ساز تنیدگی در دانش‌آموزان به‌حساب می‌آید که پیامد‌های روانی ـ فیزیولوژیکی مختلفی دارد. هدف پژوهش حاضر مقایسة آثار تنیدگی‌زایی محاسبة ذهنی (جمع‌بندی متوالی اعداد بدون استفاده از قلم، کاغذ، و ماشین‌حساب) و تعارض زبان‌شناختی واج ـ فونتیک (تعارضی که بر اثر خواندن واج‌های فارسی نگارش‌شده به حروف انگلیسی در زمینة شناسایی کلمه، تداعی واژگانی و معنایی آن پدید می‌آید)، بر فعالیت محور هیپوتالاموس ـ هیپوفیز ـ آدرنال (تغییرات کورتیزول بزاقی) در دانش‌آموزان است. در این بررسی، 30 دانش‌آموز دختر از یک دبیرستان در منطقة 5 آموزش و پرورش شهر تهران به صورت نمونه‌گیری تصادفی مرحله‌ای انتخاب شدند. پس از اطمینان از سلامت جسمی و روانی، آن‌ها به دو گروه مساوی تقسیم شدند. گروه اول تعارض زبان‌شناختی واج ـ فونتیک (آزمون خواندن متن پینگلیش) و گروه دوم محاسبة ذهنی (آزمون PASAT) را انجام دادند. نمونه‌های بزاقی در هر دو گروه 3 بار (قبل از آزمون، بعد از آزمون، و 15 دقیقه بعد از آزمون) گرفته شد و میزان کورتیزول بزاقی در آزمایشگاه با روش الایزا تعیین گردید. یافته‌ها: دو تکلیف محاسبة ذهنی و تعارض زبان‌شناختی واج ـ فونتیک در تغییر میزان متغیر وابسته (کورتیزول بزاقی) در سه نوبت تفاوت معناداری ندارند (05/0>P)؛ تغییرات شاخص فیزیولوژیک در دو گروه آزمایشی بیان‌گر افزایش کورتیزول بزاقی پس از هر دو آزمون است. نتیجه‌گیری: محاسبة ذهنی و تعارض زبان‌شناختی واج ـ فونتیک، به‌مثابة منابع تنیدگی‌زایی، کورتیزول بزاقی را در دختران دانش‌آموز دبیرستانی افزایش می‌دهند و افزایش در دو گروه یک‌سان است.